هرگاه نياز به روشن بودن مداوم سيستم روشنايي برای ادامه فعالیت باشد، از سیستم آماده به کار استفاده خواهد شد. در اين سيستم روشنايي، در شرايط نرمال، از برق شهر و در شرايط اضطراري به هنگام قطع برق بسته به نوع سيستم روشنايي، از باتري چراغ ها، سيستم باتري مركزي، ژنراتور اضطراري و يا سيستم UPS استفاده ميشود. در صورتیکه لازم باشد این سیستم، به عنوان سیستم روشنایی فرار هم استفاده شود، باید براساس اين سیستم، طراحی و اجرا شود.
چراغ اضطراری Maintained
اين چراغ به گونه اي طراحي شده است كه هم در زمان وصل برق و هم در زمان قطع برق روشن ميماند. لذا از اين چراغ هم براي روشنايي عمومي در هنگام وصل برق شهر و هم براي روشنايي در حالت اضطراري و قطع برق استفاده ميشود. در اين مدل از چراغ اضطراري در زمان قطع برق، نور خروجي و توان مصرفي چراغ نسبت به حالت عادي كاهش مي يابد.
چراغ اضطراری Non-Maintained
اين چراغ به گونه اي طراحي شده است كه در زمان وصل برق خاموش است و فقط در زمان قطع برق روشن ميشود. لذا از اين چراغ فقط براي روشنايي در حالت اضطراري و به هنگام قطع برق استفاده مي شود.
محل قرارگیری چراغ اضراری خروج
علائم راهنما و هشدار شرايط اضطراري، بايد در محل هاي مناسب قرار گيرند تا به راحتي قابل شناسايي و رؤیت باشند. حداكثر فاصله جهت رؤیت تابلوهاي راهنما و هشدار، مطابق فرمول هاي زير محاسبه ميگردد.
براي حالتی که علائم راهنما و هشدار، داخل یا روي چراغ قرار دارد.
200 * H = حداكثر فاصله ديد (D)
براي حالتي كه علائم راهنما و هشدار روی چراغ نصب نمیشوند اما توسط آن روشن میگردند.
100 *H = حداكثر فاصله ديد (D)
چراغ های روشنایی اضطراری میبایست مطابق استاندارد در مکان های زیر جانمایی گردند
• کلیه مسیرهای منتهی به راه های خروج در محل های تغییر ارتفاع
• تقاطع ها و راه پله ها
• تجهیزات اعلام و اطفاء حریق
• نقشه ساختمان
• مسیرهای خروج و راه پله های فرار
• اتاق های کنترل و مکان هایی با کارهای پرخطر
• راهروهای طولانی
• محل خروج اضطراری
• اتاق های کنفرانس
• محیط های فاقد پنجره
با پيشرفت تكنولوژي در سال هاي اخير، استفاده از سيستم هاي روشنايي اضطراري هوشمند مورد توجه قرار گرفته است. سيستم هایي كه نه تنها كارايي بهتري نسبت به سيستم هاي قديمي تر دارند، بلكه كاربر پسندتر نيز شده اند. كارايي سيستم هاي روشنايي اضطراري و اهميت آن ها در ايمني را ميتوان در استانداردهاي روز دنيا و جايگاه ويژه ی سيستم هاي اضطراري در آنها مشاهده كرد. امروزه طراحي سيستم هاي اضطراري مدرن نسبت به گذشته در ادارات، سازمان ها و فضاهای عمومی، بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. در سيستم‌هاي روشنايي اضطراري مدرن، سيستم كنترل به عنوان هسته اصلي، همواره كار پايش سيستم را براي عملكرد بهينه بر عهده دارد.
به طور كلي سيستم روشنايي اضطراي مدرن به دو دسته كلي، باتري سرخود (چراغ به همراه باتري داخل آن عرضه ميشود) و باتري مركزي (چراغ بدون باتري عرضه ميشود) تقسيم ميگردد. در نوع اول، براي هر چراغ يك باتري جداگانه در نظر گرفته ميشود اما در نوع دوم، باتري ها بصورت تجميع شده در يك محل مشخص قرار دارند و توزيع طراحي اشاره میگردد.انرژي اضطراري از اين محل صورت ميگيرد.
سيستم باتری داخلی با قابلیت کنترل مرکزی Contained-Self
در اين حالت يك كنترلر مركزي توسط خطوط ديتا با هر كدام از چراغها در ارتباط است. در اين آرايش هر چراغ با ادوات الكترونيكي مختص به خود راه اندازي ميشود كه مستقل از بقیه چراغ ها قابليت ايجاد ارتباط با مركز مانيتورينگ را دارند. تفاوت عمده اين طرح با طرح Battery Central در چك كردن باتري به همراه منبع نور در چراغ است.
• قيمت مناسب و نصب سريع و آسان به واسطه حذف كابل هاي اضافي
• عدم نياز به كابل هاي مخصوص داراي محافظ در برابر آتش سوزي و استفاده از سيم هاي رايج براي برق رساني
• قابليت توسعه آسان سيستم اضطراري
• مستقل بودن هر تجهيز نسبت به تجهيزات ديگر از جنبه بروز خرابي و درنتيجه، افزايش قابليت اطمينان سيستم
سيستم باتری مرکزی یکپارچه Battery Central
در اين حالت، چراغ ها فاقد باتري بوده و باتري مركزي و پردازش سيستم در مركز تجميع باتري ها انجام ميگردد. براي سطوح كنترلي نيز ميتوان طرح هاي كنترلي زير را در نظر گرفت.
در ساده ترين حالت و با كمترين سطح كنترلي مي توان با اضافه كردن قطعات سوييچينگ، جابجايي بين سيستم برق دائم و اضطراري را انجام داد. همچنين ميتوان Maintain و يا Maintain-Non بودن سيستم را نيز از اين طريق كنترل نمود.
در اين سيستم، براي انتقال ديتا از خطوط انتقال برق به طور مشترك استفاده ميشود. همچنين پنل مركزي كنترل و ادوات ديگر كنترلي در كابينت باتري ها تجميع ميگردد. از آنجايي كه باتري هاي تجميع شده از قابليت نگهداري و تعميرات آسانتري برخوردار هستند، طول عمر آنها در اين سيستم، در مقايسه با سيستمي كه هر چراغ داراي يك باتري ميباشد، بيشتر است. ضمن اينكه در اين سيستم، باتري ها
دربرابر شرايط محيطي و دماي بالا مصون تر ميباشند. همچنين در اين سيستم ها، علاوه براینکه محدوديت كمتری در ميزان استفاده از باتري براي ذخيره بیشتر انرژي وجود دارد، بلکه كنترل بيشتري نیز به طور منظم بر روي سيكل شارژ و دشارژ باتري ها صورت ميگيرد. لذا در اين سيستم ها، هزينه شارژ باتري ها نسبت به سيستمي كه هر چراغ به طور مستقل داراي باتري ميباشد به مراتب كمتر است.
نوع طراحي سيستم هاي اضطراري، علاوه بر در نظر گرفتن مسائل فني، به مشخصات مكان مورد نظر، نوع خطرهايي كه ممكن است در آن مكان رخ دهد و شكل مسيرهاي فرار و خروجي ها بستگي دارد. در نهايت يكي از پارامترهاي مهم در انتخاب نوع طراحي سيستم روشنايي اضطراري، هزينه تمام شده طرح است. ميتوان به طور كلي عنوان نمود كه در پروژه هاي با وسعت بيشتر، استفاده از سيستم اضطراري با باتري مركزي توجيه پذيرتر خواهد بود.